منظور از اعمال ماده 216 قانون مالیاتهای مستقیم چیست؟
راههای جلوگیری از وصول و اجراء اداره امور مالیاتی چیست؟
موارد استفاده از ماده 216 قانون مالیاتهای مستقیم چیست و چگونه ؟
در این نوشتار قصد داریم نسبت به توضیح موضوع ماده 216 قانون مالیاتهای مستقیم بپردازیم و سپس پاسخ سوالات مطرح شده را نیز بیان کنیم.
ماده 216ق .م .م
مرجع رسیدگی به شکایات ناشی از اقدامات اجرایی راجع به مطالبات دولت از اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی که طبق مقررات اجرایی مالیات ها قابل مطالبه و وصول باشد هیئت حل اختلاف مالیاتی خواهد بود. به شکایت مزبور به فوریت و خارج از نوبت رسیدگی و رأی صادر خواهد شد. رأی صادره قطعی و لازم الاجراء است.
تبصره 1ماده 216ق.م.م.
در تبصره 1ماده 216ق.م .م صحبت از مالیات قبل از قطعیت است . در این مواقع اگر هیئت اعتراض را وارد بداند, میتواند رأی بر ابطال اجرائیه داده و همچنین امکان اعتراض مؤدی نزد هیئت های دیگر فراهم می شود.
از مصادیق وصول مالیات قبل از قطعیت میتوان به اشتباه در تکمیل اظهار نامه الکترونیکی می باشد. و اگر عین اظهار نامه برگ قطعی صادر شود . به منزله وصول قبل از قطعیت می باشد و این شکایت در هیئت حل اختلاف 216قابل رسیدگی می باشد.
تبصره 2ماده 216 ق.م.م
در این تبصره به مطالبه مالیات های غیر مستقیم غیر قانونی اشاره دارد که قابلیت رسیدگی به آن در هیئت حل اختلاف ماده 216 وجود دارد.
لازم به ذکر است این شکایات مشمول تمام مالیات های غیر مستقیم به استثناء جرایم قاچاق اموال و آن دسته مالیات های غیر مستقیم که خود مراجع خاصی برای رسیدگی دارند نمی شود.
همانگونه که می دانید طبق قانون مالیات های مستقیم , پس از صدور برگ تشخیص مالیاتی) در مورد مالیات های مستقیم ) و برگ مطالبه مالیات بر ارزش افزوده و طی شدن مراحل قانونی , مودی مکلف است نسبت به پرداخت مالیات متعلّقه اقدام نماید . منظور از مالیات متعلقه مالیاتی است که از نظر قانونگذار به مرحله قطعیت رسیده باشد و هنگامی مالیات قطعی خواهد بود که برگ قطعی صادر شده باشد .
اگر پس از قطعیت مالیات متعلقه , مودی نسبت به پرداخت مالیات اقدامی ننماید واحد وصول و اجراء اداره امور مالیاتی وفق دستورالعمل نحوه وصول مالیات (دستورالعمل شماره 230/53338/د مورخ 19/11/1399)اقدامات اجرایی جهت وصول مالیات را آغاز می نماید .
اداره وصول و اجراء اداره مالیاتی وفق آئین نامه اجرائی وصول مالیاتهای موضوع ماده 218 ق.م.م اقدام می نماید که اهم رویه های مقرر قانونی آیین نامه مذکور بشرح زیر است .
شرایط صدور برگ اجرائی
ماده 1: هر گاه مودی پس از ابلاغ برگ اجرائی ظرف مهلت مقرر در ماده 210 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 3/12/1366 بدهی خود را نپردازد و یا ترتیب پرداخت آن را ندهد بدستور مسئول اجرائیات معادل بدهی از اموال منقول و غیرمنقول او طبق مقررات آتی بازداشت و بفروش خواهد رسید.
ماده 2: برگ اجرائی مطابق تبصره یک ذیل ماده 210 قانون مالیاتهای مستقیم تنظیم خواهد شد.
ماده 3: برگ اجرائی در سه نسخه تهیه , یک نسخه در پرونده بایگانی نسخه دیگر به مودی ابلاغ و نسخه ثالث با قید تاریخ ابلاغ نمودن بامضای مودی و مامور ابلاغ رسیده جهت ضبط در پرونده مربوط به قسمت اجراء اعاده می شود.
بازداشت اموال
ماده 5- هرگاه مودی پس از ابلاغ برگ اجرائی ظرف یکماه مقرر کلیه بدهی خود را پرداخت نکند یا ترتیب پرداخت آن را ندهد معادل کلیه بدهی او اعم از اصل و جرائم متعلقه باضافه ده درصد کل بدهی از انقد و اسهل اموال مودی بازداشت خواهد شد . صدور دستور توقیف و دستور اجرای آن بعهده مسئول اجرائیات خواهد بود. هرگاه اموال منقول مودی تکافوی بدهی او را ننماید یا باموال منقول وی دسترسی نباشد از اموال غیرمنقول او به ترتیب مقرر در همین آئین نامه بازداشت خواهد شد.
اعمال ماده 216
گاه ممکن است در فرآیند قطعیت مالیات اشکالاتی وجود داشته باشد. برای مثال ممکن است فرآیند ابلاغ برگ تشخیص به نحو صحیحی صورت نگرفته باشد. در این حالت مودی به دلیل اینکه از صدور برگ تشخیص صادره مطلع نبوده و نسبت به آن نیز اعتراضی ننموده است لذا فرآیند قطعیت آن بدون اطلاع مودی صورت گرفته است . در این حالت اگر وصول مالیات به اداره وصول و اجرای اداره مالیاتی ارجاع شده باشد مودی می تواند تحت شرایط خاصی و در صورتی که واقعاً از ابلاغ برگ تشخیص مطلع نشده نشده باشد و یا ابلاغ وفق قانون صورت نگرفته باشد نسبت به اقدامات وصول و اجراء اداره مالیاتی اعتراض نماید که به آن اعمال ماده 216 ق.م.م گفته می شود.
با الکترونیکی شدن ابلاغ برگ تشخیص و سایر اوراق مالیاتی به مودی , دیگر مودی نمی تواند ادعا نماید که برای مثال برگ تشخیص واصل نشده و چون بی اطلاع بودم بنابراین قطعیت مالیات با اشکال مواجه است .چنانکه سازمان امور مالیاتی طی بخشنامه ای اعلام داشته که :
ادعای مودی مبنی بر «عدم اطلاع از مفاد رای هیئت بدوی» یا «عدم ابلاغ آن» که منجر به عدم اعتراض مودی و قطعیت مالیات می‌شود، قابل رسیدگی در هیات موضوع تبصره 1 ماده (216) قانون مالیاتهای مستقیم میباشد. طبعا صرف طرح ادعا بدون دلایل اثباتی، مجوزی برای ابطال اوراق قطعی مالیاتی نیست و می بایست دلایل مکفی مبنی بر اثبات ادعا ارائه شود.
طبق بخشنامه سازمان امور مالیاتی به شماره : 212/14710/ص تاریخ 13/08/1402 دادنامه شماره 140231390001576428 مورخ 21/06/1402 هیات عمومی دیوان عدالت اداری ابلاغ شده است که خلاصه ان بشرح زیر است :
به موجب دادنامه دیوان، با عنایت به اینکه حکم مندرج در تبصره 1 ماده (216) ق.م.م ناظر بر موردی است که وصول مالیات قبل از قطعیت به موقع اجرا گذاشته شود و قانونگذار در تبصره مذکور تفاوتی در ابلاغ به شیوه الکترونیکی و غیر آن قائل نشده است، عدم اطلاع از مفاد رای هیات بدوی یا اصولا عدم ابلاغ که منجر به عدم اعتراض مودی و قطعیت مالیات می‌شود صرف نظر از شیوه و نحوه ابلاغ آن، برای استفاده از حکم مندرج در تبصره مذکور کفایت می‌کند، بنابراین مقرره موضوع شکایت به علت تضییع حقوق مودیان و حذف یک مرحله از دادرسی ابطال می گردد.
بنابراین اگر مودی بتواند اثبات نماید که ابلاغ برگ تشخیص مالیات به نحو مندرج در قانون صورت نگرفته است می تواند با تقاضای اعمال ماده 216 مانع از ادامه اقدامات اجرایی واحد وصول و اجرای اداره امور مالیاتی شود .
یکی دیگر از موارد اعمال 216 ق.م.م موضوع آیین نامه اجرایی بند (ق) تبصره 6 ماده واحده قانون بودجه سال 1401 کل کشور است که طی شماره 90348/ت59942 ه مورخ 29/05/1401 نیز به آن تاکید دارد .
آیین نامه مذکور که به تصویب هیات دولت رسیده است در ماده 13 مصوب نموده که : ” چنانچه اشخاص مشمول، نسبت به ارزش دارایی مشمول، مالیات متعلقه یا اقدامات اجرایی موضوع ماده 11 این آیین نامه اعتراض داشته باشند ، اعتراض آنها قابل طرح و رسیدگی در هیئت موضوع صدر ماده 216 قانون خواهد بود .
و منظور از ارزش داراییهای مشمول , واحدهای مسکونی( شامل کلیه ساختمان ها اعم از مستغلات، آپارتمان و ویلا) و باغ ویلاهای با ارزش روز ( با احتساب عرصه و اعیان) بیشتر از یکصد و پنجاه میلیارد (150,000,000,000) ریال است . که قانونگذار با هدف رعایت عدالت مالیاتی امکان اعتراض مودیان را فراهم نموده است .
بنابراین ملاحظه میگردد اعمال ماده 216 ق.م.م صرفاً مختص اشخاص حقوقی نبوده و دایره وسیعی از مودیان مالیاتی از جمله اشخاص حقیقی را نیز شامل می شود.
مشاور رسمی مالیاتی فینوتکس میتوانند شما را تشخیص مسیر صحیح اعمال ماده 216 ق.م.م همراهی نماید .
انجام خدمات مالیاتی با کمک مجموعه فینوتکس
مجموعه فینوتکس، در زمینه انجام خدمات مالیاتی فعالیت می کند. کمک گرفتن از افراد مجرب و ماهر در زمینه امور مالیاتی بسیار مهم است. در صورت داشتن هر گونه مشکل و درخواست مالیاتی از مجموعه فینوتکس کمک بخواهید؛ زیرا یکی از بهترین مراکز ارائه دهنده خدمات مالیاتی است.